ΙΚΑ: Ένας κολοσσός με πήλινα πόδια
Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΕΓΑ
Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΕΓΑ
Το ΙΚΑ έχει μπει στην 8η δεκαετία της ζωής του και παρουσιάζει σαφή συμπτώματα γραφειοκρατικοποίησης, παραίτησης και... γήρανσης.
Στο ΙΚΑ ακουμπάει ο μισός πληθυσμός της χώρας, αφού σε αυτό είναι ασφαλισμένοι 5,5 εκατ. πολίτες για σύνταξη και υγεία, έχει προϋπολογισμό που ξεπερνά το 5,8% του ΑΕΠ (13.942.084 ευρώ τα προβλεπόμενα έσοδα για το 2008), πληρώνουν εισφορές πάνω από 3 εκατ. μισθωτοί και λαμβάνουν συντάξεις περισσότεροι από 850.000 απόμαχοι της εργασίας. Συνήθως μικρές συντάξεις, αλλά σε τακτική μηνιαία βάση χάρη και στη συνταγματική πρόβλεψη για εγγύηση αυτών των πληρωμών από το κράτος.
Δηλαδή αυτός ο μηχανισμός κοινωνικής προστασίας και αναδιανομής εισοδήματος (από τους μισθωτούς και φορολογούμενους προς την προηγούμενη γενιά εργαζομένων) είναι και ένα τεράστιο οικονομικό μέγεθος. Μόνο που ούτε αποτελεσματική κοινωνική κάλυψη προσφέρει ούτε αναδιανομή μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Ομως, μία αστοχία στις προβλέψεις του έχει πολιτικές επιπτώσεις και επιφέρει οικονομικές ανισορροπίες (δημόσιο έλλειμμα, υποχρεώσεις προς τα νοσοκομεία, στήριξη των φαρμακαποθηκών, αποκατάσταση -εν τέλει- της εργατικής δύναμης).
Αυτός ο κολοσσός όμως έχει πήλινα πόδια και κάθε χρόνο κινείται οριακά ως προς τα οικονομικά του. Μάλιστα, για να ανταποκριθεί στοιχειωδώς στις υποχρεώσεις του έχει καταστήσει άλλους οργανισμούς προβληματικούς, όπως τον ΟΑΕΔ, την Εργατική Κατοικία, την Εργατική Εστία, το ίδιο το επικουρικό του ιδιωτικού τομέα (ΕΤΕΑΜ). Οργανισμούς του Δημοσίου στους οποίους το ΙΚΑ οφείλει (εισπράττει για λογαριασμό τους, αλλά δεν αποδίδει) πάνω από 10 δισ. ευρώ. Σχεδόν το 80% των ετήσιων εσόδων (κοντά στα 14 δισ.).
Κατά τα λοιπά, το Ταμείο έχει πλεονασματική λειτουργία: φέτος 34 εκατ. ευρώ, το 2007 28 εκατ. και έλλειμμα 207 εκατ. το 2006. Αλλά αυτά τα στοιχεία είναι με βάση τους προϋπολογισμούς της διοίκησής του, οι οποίοι, ως αισιόδοξοι, απέχουν ως προς την υλοποίησή τους. Οι ισολογισμοί του ΙΚΑ που θα έδιναν μια καλύτερη εικόνα, έχουν κλείσει μέχρι το 2005 μόνο.
Βεβαίως το ΙΚΑ σηκώνει αμαρτίες πολλών άλλων. Τους ανασφάλιστους που πήραν σύνταξη ή στους χαμηλοσυνταξιούχους στους οποίους δίνει κοινωνικό τμήμα σύνταξης, τους ανέργους που τους παρέχει δωρεάν υγεία και περίθαλψη χωρίς κάλυψη του κόστους από τον προϋπολογισμό. Και όλα αυτά χωρίς τακτική και θεσμοθετημένη χρηματοδότηση από το Δημόσιο.
Από την άλλη πλευρά το ΙΚΑ, με τα όποια προβλήματα, διαθέτει το μοναδικό σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας στην Ελλάδα, τουλάχιστον στον αστικό τομέα (πλην ίσως των Κέντρων Υγείας). Και αυτόν τον τομέα θέλει να αποσπάσει ο υπουργός Υγείας προκειμένου να στήσει σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας Υγείας, κάτι που θα υποβαθμίσει τις ήδη απαράδεκτες παροχές προς τους μισθωτούς, αφού περισσότεροι πολίτες θα «εξυπηρετούνται» από τις ίδιες -υπάρχουσες στο ΙΚΑ- δομές.
Βεβαίως αυτό το σύστημα των ιατρείων και θεραπευτηρίων του ΙΚΑ έχει οδηγήσει σε ένα στρεβλό καθεστώς. Πάνω από 9.000 γιατροί όλων των ειδικοτήτων απασχολούνται στο ίδρυμα, περισσότεροι απ' όσους διαθέτει το ΕΣΥ.
Τα σημαντικότερα προβήματα του ΙΚΑ κωδικοποιούνται ως εξής:
-Η έλλειψη μηχανοργάνωσης, κάτι που επιτρέπει διασπάθιση πόρων και κλοπές (εισφορών, φαρμάκων, πλασματικές εξετάσεις, πώληση σε ιδιώτες αμαξιδίων και λοιπών βοηθημάτων κ.λπ.)
-Η πολιτική της κυβέρνησης υπέρ της λελογισμένης εισφοροδιαφυγής για τη μείωση του μισθολογικού κόστους (ανταγωνιστικότητα) και τον περιορισμό της ανεργίας. Σε συνδυασμό πάντα με την, σκόπιμα παράνομη, απασχόληση των αλλοδαπών εργατών.
-Η υπερπληθώρα γιατρών μερικής απσχόλησης και ελάχιστης αμοιβής.
-Οι χαμηλές παροχές, κυρίως στις συντάξεις, λόγω εισφοροδιαφυγής, χαμηλών μισθών και πρόωρης εξόδου από το φόβο της ανεργίας (αυθαίρετες και μη τεκμηριωμένες απολύσεις).
Αλλά και στην υγειονομική περίθαλψη, παρά το γεγονός ότι το ΙΚΑ δαπανά τεράστια ποσά, οι παροχές είναι χαμηλού επιπέδου. Κυρίως προς τις υποψήφιες μητέρες, από την έλλειψη προληπτικής ιατρικής, την ταλαιπωρία στις ουρές των ιατρείων και θεραπευτηρίων. Σε πολλά σημεία η υστέρηση στο λεγόμενο «ξενοδοχειακό» εξοπλισμό δεν θα πρέπει να παραβλέπεται ως πολυτελής επένδυση.
-Οι συχνές ρυθμίσεις οφειλών που οδηγούν σε απώλειες εσόδων και διά της καλλιεργούμενης, στις επιχειρήσεις, κουλτούρας περί ελαστικής δαπάνης αναφορικά με τα ασφάλιστρα.
-Οι κομματικές παρεμβάσεις και κυρίως αυτές που αφορούν τις αναπηρικές συντάξεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις γίνεται τράμπα μεταξύ πραγματικών δικαιούχων και αναπήρων-«μαϊμού», προκειμένου και τα χατίρια των ημετέρων να γίνουν και, από την άλλη, να μην ξεπεραστεί το άτυπο πλαφόν για αναπηρικές κάτω του 11% (στο σύνολο των συντάξεων).
Ισως όμως το σημαντικότερο πρόβλημα του ΙΚΑ είναι οι ίδιες οι ενοποιήσεις, οι οποίες υποτίθεται, σύμφωνα με την κυβέρνηση, έγιναν για τη σωτηρία του Ασφαλιστικού και, κατά συνέπεια, του ΙΚΑ. «Η υποδοχή των Ταμείων δεν είναι μόνο δύσκολο εγχείρημα για το ίδρυμα και τις υπηρεσίες που προσφέρει στους ασφαλισμένους του, δηλώνει ο οργανωτικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωπος των εργαζομένων στη διοίκηση του Ιδρύματος Βαγγέλης Μουτάφης, αλλά «με βάση τις διαδικασίες του νόμου χτυπιέται περισσότερο το ίδιο το Ταμείο του ιδιωτικού τομέα και λιγότερο οι εντασσόμενοι σε αυτό ασφαλιστικοί οργανισμοί».
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 29/04/2008
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου